In Fiets vind je weinig keiharde gegevens over kettingen. Wat makkelijk te meten is, breukkracht en gewicht bijvoorbeeld, is niet of nauwelijks van invloed op de prestaties van een ketting. Waar het om gaat is het schakelen en de duurzaamheid, maar de levensduur van één enkele ketting zegt te weinig voor een hard oordeel. Daarom hebben afgelopen jaar vijftien testers met negentien kettingtypen van vijf merken bijna 80.000 kilometers gemaakt. Schakelprestaties lieten we buiten beschouwing. Het ging om duurzaamheid, hoe snel slijt een ketting. Die duurzaamheid kunnen we niet uitdrukken in kilometers of uren, daarvoor is de invloed van de omstandigheden en de rijder te groot. Wat we gedaan hebben, is de onderlinge slijtage vergelijken. De complete test lees je in Fiets nr.6, los te bestellen zonder verzendkosten. 

In het juninummer van Fiets hadden we nét te weinig pagina’s om alles over deze grote kettingtest kwijt te kunnen. Vandaar dat je hier meer vindt. Meer over hoe we gemeten hebben en over wat de fabrikanten van de kettingen van onze test én de uitkomsten vinden.

Zelf je ketting meten
Om de slijtage van je ketting in de gaten te houden, gebruik je het makkelijkst speciaal gereedschap. Het oudst en bekendst is de Rohloff Caliber, maar er zijn meer merken die een kettingmeter aanbieden. Zakt de kettingmeter door de ketting, dan is hij versleten en aan vervanging toe.

Nieuwe ketting?
Als je op tijd je ketting vervangt, gaan in ieder geval je voorbladen en in gunstige gevallen zelfs je cassette langer mee. Om het moment van vervangen te bepalen, gebruik je een kettingmeter. Er zijn verschillende tactieken. Je kunt een heel duurzame ketting monteren, hem helemaal verslijten en dan ketting en cassette vervangen. Of je neemt een ketting die sneller slijt en vervangt hem vóór hij versleten is, dan kun je vaak je cassette behouden. Er zijn zelfs fietsers die meerdere kettingen om de beurt gebruiken om zo de cassette langzaam maar wel helemaal te verslijten. Hoe dan ook, als je op tijd je ketting vervangt gaan je voorbladen vier of vijf kettingen mee, en dat maakt het de moeite waard.

 Schuifmaat
Voor ons experiment was dat niet nauwkeurig genoeg. De speling in een ketting wordt gemaskeerd door inwendig vet en vuil, iedere ketting werd grondig ontvet voor het meten. Om zeker te zijn dat we alle speling maten belastten we de ketting lichtjes door er 20 kilo aan te hangen. Het meten deden we met een goede oude schuifmaat, nauwkeurig tot 0,05 millimeter. Ieder stukje ketting maten we op drie plekken en daarvan namen we het gemiddelde.

Zes kettingen aan elkaar?
Natuurlijk ga je niet met zes stukken ketting fietsen, wij deden het puur voor dit experiment. We regen ze aaneen met KMC sluitschakels, die zijn geschikt voor alle types ketting. Omdat zo’n sluitschakel misschien invloed heeft op de slijtage van de schakel waar hij in zit hebben we deze schakels niet gemeten.

Wat is nieuw?
Niet iedere nieuwe ketting is even nieuw. Op de meeste nieuwe voorbladen past een ketting van 81,60 millimeter het best, maar veel kettingen zijn net even langer of korter. Langer betekent dat de ketting in nieuwstaat eigenlijk al een beetje ‘versleten’ is, een kortere ketting moet na montage even inlopen voor hij echt mooi past. Het voordeel is dan een iets langere levensduur, de eerste kilometers zijn ‘gratis’.

Onze test belastte alle kettingen op dezelfde manier, en de uitkomsten zijn een goede indicatie voor de slijtvastheid. Toch is er het één en ander op onze testmethode af te dingen. We hebben onze samengestelde kettingen eerlijk verdeeld over Shimano-, SRAM- en Campagnolo-aandrijvingen, maar nog steeds kan de éne ketting veel meer last hebben gehad van die combinaties dan de andere. Bovendien hebben we louter en alleen de slijtage van de ketting bekeken. Slijtage aan de tandwielen lieten we buiten beschouwing terwijl dat in werkelijkheid ook belangrijk is, en misschien is de ene ketting veel vriendelijker voor tandwielen dan de andere. Vandaar dat we de leveranciers van de verschillende kettingen hierbij aan het woord laten: 

Arjan Hoogesteger namens ICC – Agent Campagnolo Benelux
“De aandrijving en de slijtage hiervan zit hem niet enkel in de duurzaamheid van een ketting. Het gaat om de combinatie van de tandwielen, ketting en cassette. De afstemming van de losse componenten op elkaar is bepalend voor de levensduur van de gehele aandrijflijn.

Campagnolo doet veel onderzoek naar de optimalisatie van de aandrijving. Uiteraard richten zij zich hierbij enkel op de samenwerking tussen de door hun ontworpen cassettes, kettingen en tandwielbladen. Uit deze test blijkt helaas niet welke cassettes en welke tandwielen gebruikt zijn. Dit is natuurlijk medebepalend voor de resultaten van het onderzoek.

Om op een juiste manier de duurzaamheid van een ketting te bepalen, zijn wij namens ICC van mening dat men dat moet doen met de voor elkaar ontworpen onderdelen.

Wanneer ketting A meer slijtage toebrengt aan de cassette dan ketting B, heeft dit ook invloed op de prestaties van ketting B. Hiermee ‘vervuilt’ men als het ware de eindresultaten omdat alles afhankelijk is van de slijtage van de overige kettingen in de test. Zeker bij het gebruik van een zestal verschillende kettingdelen binnen één ketting, is het naar ons idee niet goed meetbaar wat de invloed is van de verschillende kettingen op de prestaties van elkaar.

Uit de test blijkt tevens niet wat de slijtage is van de kettingen op de cassettes en tandwielen. Om een vergelijking te maken met een remblokkentest: Wanneer blijkt dat bepaalde remblokken enorm goed scoren maar in verhouding de velg enorme slijtage toebrengen aan het remoppervlak, is het dan nog interessant om voor deze remblokken te kiezen? Uiteindelijk is het goedkoper een set remblokken te vervangen dan een velg.

Zo ook met een aandrijving. Wij zijn van mening dat het beter is om naar de levensduur van de gehele aandrijving te kijken dan enkel naar de duurzaamheid van de ketting.  De ketting vervangen is simpelweg vele malen goedkoper dan een cassette en tandwielen tezamen.

Ook is het gebruik van kettingen op aandrijflijnen waarvoor deze niet zijn ontwikkeld, niet iets wat wij adviseren.  Zoals het gebruik van een raceketting op een mountainbike aandrijflijn.”

Christ Bakker namens KMC:
“Eindelijk heeft een blad de moed gehad (en de mogelijkheden geschapen) om kettingen op de juiste manier te testen; ‘no labtest but fieldtest!’ Zelfde omstandigheden, over deze uitslag valt niet te twisten.

Voor KMC is de uitslag gunstig uitgevallen, iets wat wij binnen KMC allang wisten, aangezien wij onze producten al jaren op deze manier met onze collega’s vergelijken. Allen jammer (maar wel logisch) dat loop-en schakeleigenschappen niet getest werden, echter KMC’s principe is hier simpel: één ketting voor alle systemen: X10 voor alle 10-speed, MTB, Race, SRAM of Shimano – functioneren doet onze ketting altijd, daarvan zijn we zó overtuigd dat we zelfs een tevredenheidsgarantie afgeven voor de meeste X-modellen.

Let wel! Deze test is uitgevoerd met kettingen die KMC vorig jaar produceerde, inmiddels is de volgende generatie X-Kettingen al in productie, met een aantal technische innovaties, die de kettingen nog eens 15 procent duurzamer maken.

Om onze X-kettingen op een verantwoorde manier te kunnen produceren (dat wil zeggen: voldoen aan ISO-normen voor trekkracht, stabiele loop- en schakeleigenschappen garanderen voor ELKE geproduceerde ketting en bovendien een maximale duurzaamheid te bereiken voor alle kettingen) wisselen wij zeer vroeg onze gereeedschappen, teneinde toleranties te reduceren.

Ook investeert KMC een groot deel van haar opbrengsten terug in verbeteringen/innovaties van het fabricageproces teneinde onze producten op het hoogst mogelijke niveau te kunnen aanbieden, overigens zal KMC nooit stoppen met innoveren en verbeteren.

Daarnaast is KMC bijvoorbeeld de eerste kettingfabrikant die zich bezighoudt met carbon footprint, welke voor onze X-series al is vastgesteld. ”

 Marcel Kruithof namens BBB:
“Een duidelijke kettingentest om de duurzaamheid van kettingen in kaart te brengen. Uiteraard zijn wij erg blij met het resultaat van onze BCH-112L. Hieruit blijkt dat de self lubricating eigenschap van deze ketting duidelijk zijn voordeel heeft, zoals ook blijkt uit de ketting in ‘Getest’ op pagina 73 van deze uitgave van Fiets. We willen nog wel even aangeven dat selflubricating niet betekent, dat deze ketting helemaal geen onderhoud vraagt. De coating zorgt er alleen voor dat er minder smering nodig is. Bij gebruik op de weg in droge omstandigheden kun je dan zeker tot 1500 kilometer zonder onderhoud rijden. Bij het mountainbiken is dat uiteraard een ander verhaal. Tijdens het rijden komt er door de wrijving smeermiddel vrij. Maar als je na afloop van een tocht je fiets schoonspuit, dan zal ook die vrijgekomen smering van de ketting verdwijnen. Dan is het dus wel degelijk nodig om je ketting te smeren. Dat zou dan kunnen door een stukje te fietsen (wrijving creëren, waardoor smeermiddel vrijkomt) of door de ketting zelf te smeren.

Het grote voordeel van de self lubricating ketting is volgens ons dan ook, dat je tijdens een rit geen last meer hebt van een piepende ketting. Dan wordt de ketting namelijk zelf gesmeerd. Bovendien verlengt de zelfsmering de levensduur van de ketting, omdat de ketting veel minder snel droogloopt. Onderhoud blijft (helaas) nog wel noodzakelijk.

Natuurlijk betreuren we het dat de twee andere kettingen minder presteren. BBB is echter continu bezig met het verbeteren van de kwaliteit van zijn kettingen. Mede daarom komen de BCH-91 en BCH-103 inmiddels uit dezelfde fabriek, als de BCH-112L. De door Fiets geteste kettingen zijn in januari 2011 verzonden naar de redactie. Op dat moment kwamen deze type kettingen nog van een andere fabriek. De BCH-91 en BCH-103 zijn nu van dezelfde kwaliteit als de BCH-112L, buiten het zelfsmerende gedeelte. BBB heeft echter ook voor 9-speed en 10-speed self lubricating varianten, met uiteraard dezelfde kwaliteit als de top tip! uitgeroepen BCH-112L uit deze test.”

 Mike Smink namens Shimano Benelux:
“De wijze waarop deze kettingtest is uitgevoerd wordt door Fiets ‘een experiment’ genoemd. Hierbij is gekozen om slechts één onderdeel van de performance van de ketting, namelijk de duurzaamheid, aan een test onderhevig te maken.

Door op basis van de factor duurzaamheid één specifieke ketting aan te bevelen zonder enig recht te doen aan het belang van, of het effect op de schakelprestaties, is een eenzijdige en in de optiek van Shimano een incompleet advies. Vermeldenswaardig hierbij is dat Fiets in november 2010 de Shimano Dura-Ace-ketting (dezelfde als in deze test) als overtuigende winnaar uitriep van een vergelijkende kettingtest onder 21 kettingen. Hierbij is het opvallend dat de Dura-Ace-ketting, naast de eveneens van Shimano afkomstige 105-ketting, als enige met de score ’10’ wordt beoordeeld op de factor Levensduur. Fiets schrijft in hetzelfde artikel over Shimano’s Dura-Ace-ketting: ‘De grote winnaar. Schakelt top, gaat extreem lang mee en ziet er fraai uit.’

Technische noot: Shimano adviseert alleen gebruik te maken van originele Shimano onderdelen. Alle Shimano-componenten worden ontwikkeld volgens de systeemfilosofie van Shimano. Ze worden geconstrueerd, ontworpen en gefabriceerd om perfect met elkaar samen te werken. Om tot de beste prestaties te komen, moeten de onderdelengroepen van Shimano altijd in hun geheel worden gemonteerd. Alle afzonderlijke componenten binnen een groep zijn er namelijk nauwkeurig op afgestemd om als een systeem te functioneren.

Door het integraal koppelen van zes verschillende kettingen en deze aan een test te onderwerpen wordt niet enkel de schakelprestatie beïnvloed, maar ook de slijtage. Shimano hanteert – bewust – andere toleranties met betrekking tot speling dan andere producenten, waarmee ook de 0-meting als uitgangspunt (de lengte van de schakel) afwijkende metingen zal opleveren tussen de verschillende kettingproducenten. Hierdoor is de juistheid van de conclusies arbitrair.

In de test wordt aangegeven dat de Shimano Dura-Ace/XTR-ketting in nieuwstaat al ruimer is, wat uiteraard niks zegt over de slijtage van de ketting. Door deze te meten via de Rohloff-manier, overschrijdt de ketting eerder de slijtagelimiet, terwijl een meting met een Shimano-kettingmeter een ander resultaat op zou leveren. Om de slijtage van een Shimano-ketting te meten, moet er gebruik worden gemaakt van een speciale tool, de Shimano-kettingmeter.”

zoekcode 120644